सहकारी निबन्ध कक्षा -१२, नेपाली

 पाठ : ११ - सहकारी

शब्दभण्डार

१. दिइएका शब्द र अर्थबिच जोडा मिलाउनुहोस्

सोद्देश्य : निश्चित उद्देश्यका साथ

समन्वय : एकभन्दा बढी कुराको मेल

उदात्त : महान्

उपादेयता : उपयोगिता

स्वावलम्बी : आत्मनिर्भर

स्वायत्तता : स्वाधीनता

बोनस : लाभांश

आधिपत्य : स्वामित्व

उर्वरा : धेरै उब्जनी हुने, उब्जाउ 

अनुपम : अतुलनीय

२. दिइएका अर्थ दिने शब्द पाठबाट खोज्नुहोस् :

(क) कुनै जाति वा समुदायको प्रगतिको सम्पूर्ण प्रतिबिम्ब

       : सभ्यता

(ख) उद्योग, व्यापार आदि कुनै व्यवसायमा लगानी गरिएको निरन्तर मुनाफा दिइरहने

      मूल धन : सावाँ

(ग) साझा ब्यापारमा लगाइएका सम्पत्तिको हिस्सा 

      :सेयर

(घ) भइपरी आउने कामकाजका लागि राखिएको सञ्चित  धनमाल 

      : जगेडा

(ङ) कुनै विषयलाई ब्यवस्थित रुपमा गर्न, गराउन बनेको सरकारी नियम

     : ऐन

(च) ऐन, विधान आदिको एक अंश

     : दफा

३. दिइएका शब्दको विपरीतार्थक शब्द लेख्नुहोस् :

उदय : अस्त 

उन्नति : अवनति

सुखी : दु:खी

खुला : बन्द

संयोग : वियोग

स्वायत्तता : पराधीनता

लाभ : हानी

विगत : आगत

विकास : विनाश

नाफा : नोक्सान

४. दिइएका टुक्काको अर्थ पहिल्याई तिनलाई वाक्यमा प्रयोग गर्नुहोस् : 

१. हात छाड्नु (पिट्नु)

:  विद्यार्थीले गृहकार्य नगरेपछि गुरुले हात छाड्नु भयो ।

२. सातो जानु (होसहवास हराउनु)

आज विद्यालय जाँदा बाटोमा डरलाग्दो सर्प देखेपछि मेरो त सातो गयो ।

३. घुँडा टेक्नु (हार खानु)

एमसिसीमा विदेशीसामू घुँडा टेक्नु हाम्रो देशलाई उचित छैन ।

४. टाउकामा टेक्नु (मात्तिएर हेप्नु)

मेरी बुढीलाई मैले धेरै माया गरेर उनले मेरो टाउकामा टेकेकी हुन् ।

५. कुलेलम ठोक्नु (भाग्नु)

बाघ देख्नेबित्तिकै स्यालको बच्चोले कुलेलम ठोक्यो ।

६. खुट्टा तान्नु (अगाडि बढ्न नदिनु)

अरूको प्रगति देख्न नसक्नेहरूले खुट्टा तान्ने गर्दछन् ।

७. हात थाप्नु (माग्नु)

देशमा रहेको स्रोत र साधनहरूको उचित प्रयोग गरेमा नेपालीले बाँच्नका लागि हात 

  थाप्नु पर्दैन ।

८. ज्यान दिनु (सकेसम्म सहायता गर्नु)

हामी नेपालीहरूले मातृभूमिको रक्षाको लागि आफ्नो ज्यान दिन समेत तयार हुनुपर्छ ।

९. तालुमा आलु फल्नु (भाग्य सप्रनु)

अमेरिका जाने डिभी चिट्ठा परेर हर्केको त तालुमा आलु फलेछ ।

५. दिइएका पारिभाषिक शब्दलाई शब्दकोशीय अनुक्रममा मिलाउनुहोस् र शब्दकोशको सहायता लिई तिनको अर्थ पनि लेख्नुहोस् :

१. अग्रिम : अगिल्लो

२. अधिकृत : कुनै अड्डा वा कार्यालय आदिको अधिकारप्राप्त व्यक्ति

३. अन्तःशुल्क : उत्पादन शुल्क

४. अब्बल : उत्तम श्रेष्ठ, प्रथम दर्जाको

५. आपूर्ति : दैनिक तथा सामाजिक उपभोग्य विषयवस्तु पूरा गर्ने काम

६. आयब्यय : आम्दानी र खर्च, नाफा नोक्सान

७. आरक्ष : वन्यजन्तुको सुरक्षा र रूख बिरुवाहरूको बचाउका निम्ति जङ्गललाई चारैतिरबाट घेर्ने काम आरक्षण

८. ऐलानी : सरकारी रूपमा कसैको नाममा दर्ता नभएको खेतीयोग्य पर्ती जग्गा

९. कार्यवाहक : कुनै व्यक्तिको अनुपस्थितिमा नियमानुसार त्यस व्यक्तिको अधिकार लिई अस्थाई रूपमा काम गर्ने कर्मचारी वा पधाधिकारी

१०. कित्ता : श्रेणी, तह कक्षा दर्जा, ओहोदा

११. कुत : कबुलअनुसार खेत वा बारी कमाउँदा मोहीले जग्गाधनीलाई बुझाउनुपर्ने निश्चित अन्न, मोहीबाट तल्सिङले पाउने अन्नबाली

१२. गण : कुनै एक विषयमा समानता भएका मानिस वा देवताको समुदाय

१३. चाहार : बर्सादका भरले रोपिने सुक्खा माटो भएको

१४. दोयम : मझौला खालको, अव्बलभन्दा मुनिको र सिमभन्दा माथिको जग्गा

१५. पर्ती : आबाद वा खनजोत नभएको, बाँझो जमिन

१६. मोठ : सम्पत्तिको मूल हिसाब लेखिएको कागज, खुकुरी, तरबार, खुंडा आदिको मुठीले समाउने ठाउँ मुठ, बिँड

१७. सिम : पानी कहिल्यै नसुक्ने जमिन

१८. सुकुम्बासी : सुकुमबास भएको, घरजग्गा नभएको रैती

बोध र अभिव्यक्ति